หากพิจารณาบริบทของวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียอย่างลึกซึ้ง จะพบว่า ในภูมิภาคนี้ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมที่สำคัญ มาจากอารยธรรมที่สำคัญ 2 อารยธรรมของโลกตะวันออก กล่าวคือ อารยธรรมอินเดีย และอารยธรรมจีน ความคล้ายคลึงของวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นั้น สะท้อนถึงรากฐานทางความคิด และความเข้าใจที่ชาวเอเชีย รวมถึงชาวไทยมีต่อโลก วัฒนธรรมของภูมิภาคดังกล่าวนั้น อาจเข้าใจได้ว่าวางอยู่บนแนวคิด และหลักคำสอนของศาสนาหลักที่สำคัญ คือ ศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ์ฮินดู วัฒนธรรมที่สำคัญของประเทศที่อยู่ในภูมิภาคนี้ จึงมีความสอดคล้องกลมกลืนกัน

หากพิจารณาถึงขนบธรรมเนียม และวัฒนธรรมของประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จะพบว่ามีความสอดคล้องคล้ายคลึงกันอย่างชัดเจน นาฏศาสตร์ และนาฏศิลป์ของประเทศต่างๆ ในภูมิภาคนี้ มีลักษณะที่คล้ายกันคือ มีความอ่อนช้อยงดงาม เครื่องแต่งกายมีลักษณะที่สอดคล้องกัน ภาษาซึ่งถือว่าเป็นวัฒนธรรมที่สำคัญนั้น พบว่ามีหลายประเทศที่มีโครงสร้างทางภาษาคล้ายกัน ตัวอย่างเช่น ในวัฒนธรรมทางภาษาของประเทศไทย และประเทศลาวนั้น มีลักษณะที่คล้ายถึงกันเป็นอย่างมาก จนสามารถสื่อสารกันได้อย่างเข้าใจระหว่างกันและกัน

ในแง่ประเพณี และมารยาททางสังคมของภูมิภาคเอเชียนั้น มีลักษณะความคล้ายคลึงทางวัฒนธรรมอย่างชัดเจน เช่น การมีแนวคิดในเรื่องความอ่อนน้อมถ่อมตน การให้ความเคารพผู้ใหญ่ การให้ความเคารพอย่างสูงกับสถาบันทางศาสนา ที่ต่างก็มีลักษณะเหมือนกัน วัฒนธรรมไทย และวัฒนธรรมของประเทศต่างๆ ในภูมิภาคนี้ จึงมีลักษณะที่สอดคล้องไม่ขัดแย้งกัน การมีพื้นฐานในลักษณะดังกล่าว นำไปสู่การมีความเข้าใจอันดีระหว่างประเทศในภูมิภาคนี้

ความคล้ายคลึงกันทางวัฒนธรรม มีคุณค่าในการสร้างสรรค์ความเข้าใจอันดีระหว่างกันและกันของประเทศในภูมิภาคเอเชีย ความขัดแย้งทางการเมืองของประเทศในภูมิภาคนี้ อาจจะเป็นประเด็นสำคัญ ที่ทำให้ประชาชนมองข้ามลักษณะความสัมพันธ์ของวัฒนธรรมระหว่างกัน การให้ความสำคัญกับความสอดคล้องทางวัฒนธรรม จึงอาจเป็นแนวทางที่สำคัญประการหนึ่งที่สามารถใช้บรรเทาปัญหาเรื่องความขัดแย้งทางเศรษฐกิจ สังคม หรือการเมืองที่ปรากฏขึ้นในภูมิภาคดังกล่าวในปัจจุบันได้อย่างน่าสนใจ

เรียบเรียงโดย : ถาปกรณ์ กำเนิดศิริ