ปัญหาสิ่งแวดล้อมในปัจจุบันมากมายเกิดจากการกระทำของมนุษย์ จากการเร่งในการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจ เกิดการเปลี่ยนแปลงทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่สำคัญ ครอบคลุมทั้งเรื่อง คุณภาพอากาศและเสียง, คุณภาพน้ำ, ทรัพยากรดิน, ทรัพยากรป่าไม้และความหลากหลายทางชีวภาพ, ทรัพยากรแร่และพลังงาน, ขยะและของเสียอันตราย

คุณภาพอากาศและเสียง

แนวโน้มของมลพิษทางอากาศเพิ่มสูงขึ้นจากการกระจายของฝุ่น PM 2.5 ซึ่งเกิดขึ้นทั้งในไทย จีน และแหล่งอุตสาหกรรมทั่วโลก การแพร่กระจายของมลพิษ เป็นผลมาจากทิศทางของลม อุณหภูมิของบรรยากาศ รวมถึงลักษณะของภูมิประเทศ เช่น บางเมืองที่มีภูเขาล้อมส่งผลให้มลพิษไม่สามารถกระจายออกไปได้ เป็นต้น

ส่วนมลพิษทางเสียงเป็นผลมาจากการขยายตัวของอุตสาหกรรม รวมถึงการจราจร เช่น ในเมืองใหญ่อย่าง ฮานอยประเทศเวียดนาม มีมลพิษทางเสียงมากซึ่งเกิดจากแตรรถจักรยานยนต์ 

ทรัพยากรน้ำ

ปัญหาคุณภาพน้ำมีทั้งน้ำผิวดิน และน้ำใต้ดิน โดยมีสาเหตุหลักมาจากการปล่อยของเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม การลักลอบทิ้งกากของเสีย การทำเหมืองแร่ การทำเกษตรกรรม การฝังกลับมูลฝอยโดยไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ การปนเปื้อนของสารกำจัดศัตรูพืช 

ทรัพยากรดิน

สภาพดินที่มีความเสื่อมโทรมในปัจจุบัน เกิดมาจากปัญหาความเสื่อมโทรมของหน้าดิน การพังทลายและชะล้างของดิน การปนเปื้อนจากภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม การใช้ที่ดินผิดประเภทก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุของปัญหาทรัพยากรดิน

ทรัพยากรป่าไม้และความหลากหลายทางชีวภาพ

การลดลงของพื้นที่ป่าไม้เป็นปัญหาจากการกระทำของมนุษย์เป็นหลัก ทั้งการรุกรานพื้นที่ป่าเพื่อเปลี่ยนแปลงพื้นที่ให้กลายเป็นพื้นที่เกษตรกรรม และการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า จากข้อมูลสถิติพบว่า พื้นที่ป่าไม้หลายแห่งในโลกถูกทำลายเสียหายอย่างมาก ทั้งผืนป่าแอมะซอนในทวีปอเมริกาใต้ ผืนป่าบนเกาะบอร์เนียว

ในประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ. 2528 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบนโยบายป่าไม้แห่งชาติ โดนกำหนดให้มีพื้นที่ป่าไม้ทั่วประเทศอย่างน้อยในอัตราร้อยละ 40 แบ่งเป็น ป่าเพื่อการอนุรักษ์ ร้อยละ 15 และป่าเพื่อเศรษฐกิจ ร้อยละ 25

ส่วนความหลากหลายทางชีวภาพก็จัดว่าเสี่ยงเช่นเดียวกัน เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาวะอากาศและการสูญเสียป่าไม้ที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตต่างๆ นำไปสู่วิกฤติด้านความหลากหลายทางชีวภาพ 

ทรัพยากรแร่และพลังงาน

ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากทรัพยากรแร่ คือ การปนเปื้อนจากการทำเหมืองแร่ ที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนทั้งทางดิน ทางน้ำ ทางอากาศ เกิดปัญหาสารมลพิษ และโลหะหนักสะสมในสิ่งแวดล้อม เช่น ในกรณีของการปนเปื้อนสารตะกั่ว จากการรั่วไหลของหางแร่จากบ่อกักเก็บตะกอนกากแร่ของโรงแต่งแร่คลิตี้ ที่อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี

ส่วนด้านพลังงาน การใช้พลังงานในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ก่อให้เกิดการปล่อยสารมลพิษออกสู่สิ่งแวดล้อม

ขยะและของเสียอันตราย

พลาสติกเป็นปัญหาขยะสำคัญในปัจจุบัน เป็นเพราะย่อยสลายได้ยาก ซ้ำยังก่อให้เกิดมลพิษทางน้ำ เช่น ในกรณีของแพขยะขนาดใหญ่ (Garbage patch) ที่ลอยอยู่ในมหาสมุทร เป็นผลมาจากการที่ขยะเหล่านี้ไหลลงสู่แหล่งน้ำ

ส่วนของเสียอันตรายเป็นผลมาจากภาคอุตสาหกรรมถึงร้อยละ 80 นอกจากนั้นมาจากชุมชน ของเสียอันตรายเหล่านี้ ได้แก่ ซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น

เรียบเรียงโดย : นำโชค อุ่นเวียง