การใช้ภาษาเพื่อสื่อสารนั้น ไม่ว่าจะเป็นภาษาพูด หรือภาษาเขียน สามารถเป็นเครื่องบ่งชี้ได้ว่าผู้พูด หรือผู้เขียน มีความรู้ทางภาษาแค่ไหน ได้รับการอบรมสั่งสอนมาดีอย่างไร ภาษาจึงเป็นเครื่องบอกระดับการศึกษา และได้รับการอบรมของผู้ใช้ด้วย เหมือนสำนวนไทยโบราณที่ว่า “สำเนียงส่อภาษา กริยาส่อสกุล” 

ภาษาพูด

หรือภาษาปาก เป็นภาษาที่ใช้พูดกันในกลุ่มคนพวกเดียวกัน เช่น กลุ่มเพื่อน จึงไม่เคร่งครัดเรื่องข้อบังคับ ใช้ภาษาแสลง อาจไม่สุภาพบ้าง หยาบคายบ้าง ภาษาปากอาจนำไปใช้ในการเขียนได้ เช่น เป็นคำพูดตัวละครในนิยาย บทละคร บทภาพยนตร์ เพื่อความสมจริงของงานนั้นๆ

ภาษาเขียน

มีลักษณะเคร่งครัดในหลักภาษา มีทั้งระดับเคร่งครัดมาก เรียกว่า ภาษาแบบแผน เช่น การเขียนภาษาเป็นทางการ จนถึงระดับไม่เคร่งครัดมากนัก เรียกว่า ภาษากึ่งแบบแผน หรือ ภาษาไม่เป็นทางการ

ข้อสังเกตเกี่ยวกับภาษาพูด

1.) ภาษาพูดเป็นภาษาเฉพาะกลุ่ม หรือเฉพาะวัย เช่น

2. ภาษาพูดมักเป็นภาษาไทยแท้ หรือภาษาชาวบ้าน เข้าใจง่าย หรือเป็นภาษากึ่งแบบแผน เช่น

3. ภาษาพูดมักเปลี่ยนแปลงเสียงสระ และเสียงพยัญชนะ รวมทั้งนิยมตัดคำให้สั้นลง เช่น

4.ภาษาพูดมักเป็นคำยืมจากภาษาต่างประเทศ และตัดคำให้สั้นลง เช่น

เรียบเรียงโดย : อลงกรณ์ พลอยแก้ว