ข้อความที่เราอ่านมีทั้งที่เป็นข้อเท็จจริง และข้อคิดเห็นปะปนกันไป เราต้องแยกออกให้ได้ว่าอันไหนเป็นข้อเท็จจริง อันไหนเป็นข้อคิดเห็น เพราะมีความน่าเชื่อถือแตกต่างกัน

ข้อเท็จจริง คือเรื่องจริง ที่เราสามารถพิสูจน์ได้ด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ข้อคิดเห็น คือความคิด ความเชื่อ ของใครสักคน ในเรื่องที่ยังพิสูจน์ไม่ได้ ถ้าพิสูจน์ได้แล้วว่าจริง ก็กลายเป็นข้อเท็จจริง

ทุกข้อความในโลกสามารถเป็นได้ทั้งข้อเท็จจริง และข้อคิดเห็น อย่างเช่น

“ไฟฟ้าลัดวงจร ทำให้เกิดเพลิงไหม้บ้าน” อาจเป็นเพียงข้อคิดเห็น หรือข้อสันนิษฐาน เพราะไฟไหม้อาจจะมาจากการวางเพลิงหรือสาเหตุอื่นก็ได้  จึงยังเชื่อถือไม่ได้ตราบใดที่ยังไม่มีการพิสูจน์ หรือมีหลักฐานยืนยัน แต่ถ้าพิสูจน์แน่ชัดมีหลักฐานยืนยัน ก็จะกลายเป็นข้อเท็จจริงไปในทันที

“ไวรัสโควิด-19 แพร่กระจายผ่านฝอยละอองเป็นหลัก” ข้อความนี้เป็นข้อความทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งโดยเบื้องต้น มักจะเป็นข้อคิดเห็น หรือข้อสันนิษฐานจากการสังเกตก่อน ในขั้นนี้จะยังไม่ถือว่าเป็นความรู้ จนเมื่อผ่านการพิสูจน์ยืนยันด้วยกระบวนการที่น่าเชื่อถือแล้ว ก็จะกลายเป็นข้อเท็จจริง หรือความรู้

เมื่อนักเรียนได้อ่าน หรือได้ฟังข้อความใดๆ จึงต้องพิจารณาให้ดีว่า ข้อความนั้นผ่านการพิสูจน์หรือยัง ถ้ายัง หรือเป็นเรื่องที่ไม่อาจพิสูจน์ได้ ก็ต้องจัดว่าเป็นแค่ความเชื่อ ที่อาจผิดได้เสมอ

เรียบเรียงโดย : อลงกรณ์ พลอยแก้ว