การวิเคราะห์และจำแนกข้อเท็จจริง และข้อคิดเห็นจากบทความที่อ่าน เป็นพื้นฐานสำคัญของการจับใจความ เนื่องจากข้อเท็จจริงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง ในขณะที่ข้อคิดเห็นเป็นการแสดงความรู้สึกนึกคิด หากไม่แยกแยะให้ดีจะทำให้หลงเชื่อไปว่าข้อคิดเห็นนั้นๆ เป็นความจริง

ข้อเท็จจริง คือเรื่องราวที่เกิดขึ้นจริงๆ มีบันทึกเป็นหลักฐานยืนยันแน่ชัด หรือเราสามารถพิสูจน์ให้เห็นจริงได้เสมอ

ข้อคิดเห็น เป็นเพียงการแสดงความคิดส่วนตัวของผู้พูด หรือผู้เขียน เพื่อสนับสนุนเรื่องที่พูด หรือนำเสนอให้ผู้อ่านผู้ฟังคล้อยตาม ซึ่งไม่สามารถพิสูจน์ความถูกต้องได้ เพราะเหนือวิสัย หรืออาจเป็นเพียงสมมุติฐาน หรือการคาดเดาเท่านั้น

การวิเคราะห์ว่าข้อความใดเป็นข้อเท็จจริง ข้อความใดเป็นข้อคิดเห็น นักเรียนจะต้องตั้งใจอ่านและตั้งใจฟัง แล้วลองใช้หลักต่อไปนี้พิจารณาแยกแยะ

เรียบเรียงโดย : อลงกรณ์ พลอยแก้ว