ใกล้ถึงเวลาสิ้นปี เมื่อได้เปิดปฏิทินย้อนกลับไปถึงเรื่องราวหรือเหตุการณ์สำคัญมากมายที่เกิดขึ้นในรอบปีที่ผ่านมา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่ดีหรือไม่ดีกับหลายบุคคลและหลายประเทศทั่วโลก มีทั้งที่มนุษย์เราเป็นคนสร้างขึ้นหรือธรรมชาติเป็นผู้สร้างขึ้น ก็ต้องยอมรับว่าปีนี้เป็นปีที่หนักหนาเอาการอยู่

ทุกเหตุการณ์ที่ผ่านเข้ามาให้เรารับรู้ย่อมส่งผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อม ทั้งทางร่างกายและจิตใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากผลกระทบเกิดขึ้นกับจิตใจของเรา อาจต้องใช้ระยะเวลาในการปรับตัวปรับใจค่อนข้างมาก แม้ผลกระทบอาจมีไม่มากนักก็ตาม บางคนสามารถจัดการแก้ไขได้ด้วยตัวเอง บางคนจำเป็นต้องให้ผู้อื่นช่วย แม้ว่ามีเรื่องราวเหตุการณ์ที่เกิดในลักษณะเดียวกันก็ตาม เพราะแต่ละคนจะได้รับผลกระทบทางจิตใจไม่เท่ากัน

ความสามารถในการปรับตัวของแต่ละคนจะขึ้นอยู่กับ RQ (Resilience Quotient) เป็นภาษาสุขภาพจิต หมายถึง วิธีการที่ช่วยให้คนคนหนึ่งปรับตัวและฟื้นตัวภายหลังได้รับผลกระทบทางจิตใจ จนสามารถผ่านพ้นและดำเนินชีวิตต่อไปได้ ขอเรียกสั้นๆ ว่า “ภูมิคุ้มกันทางใจ” มีทั้งหมด 3 ด้าน

ด้านความทนทานทางอารมณ์ หมายถึง การมีอารมณ์ที่มั่นคง ไม่อ่อนไหวง่าย ไม่ถูกกระตุ้นง่าย ไม่เครียดง่าย อยู่ในความกดดันได้ สามารถพัฒนาได้โดยฝึกควบคุมอารมณ์ตนเองให้มีสติและสงบ เริ่มต้นจากการควบคุมอารมณ์เมื่อเผชิญกับความเครียดหรือความผิดหวังเล็กๆ น้อยๆ

ด้านกำลังใจ หมายถึง การมีจิตใจที่มุ่งมั่นสู่จุดหมายที่ต้องการ ไม่ท้อถอย มีที่พึ่งที่ปรึกษา ขั้นตอนนี้สามารถพัฒนาได้ง่ายๆ แค่คิดถึงสิ่งดีๆ ที่เรามีอยู่ เช่น คนที่รักและห่วงใย ประสบการณ์ยากลำบากที่เราเคยผ่านพ้นมาได้ และการพูดให้กำลังใจตัวเอง

ด้านการจัดการกับปัญหา หมายถึง การมีมุมมองทางบวกต่อปัญหา ไม่หนีปัญหา และมีแนวทางแก้ไขปัญหา สามารถพัฒนาได้ด้วยการฝึกฝนคิดหาทางออกในการแก้ปัญหา เริ่มจากเมื่อมีปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ลองหาทางออกให้ได้มากที่สุด หาข้อดีข้อเสียของแต่ละวิธี แล้วจึงเลือกวิธีที่ดีที่สุดและคิดหาวิธีสำรองไว้เผื่อไม่ได้ผล

RQ (Resilience Quotient) ทั้ง 3 ด้านสามารถประเมินและพัฒนาได้ด้วยตนเอง ตามแบบประเมินพลังสุขภาพจิตของกรมสุขภาพจิตที่ http://www.dmh.go.th

ก่อนจะถึงปีใหม่ พี่อยากให้น้องๆ ได้ใช้เวลากับตัวเองในการทบทวนเหตุการณ์สำคัญๆ ที่ผ่านมาในชีวิตของเรา เพื่อใช้เป็นประสบการณ์ในการพัฒนาตัวเองให้เข้มแข็งต่อไป เราได้พบเจอกับเรื่องราวเหตุการณ์อะไรบ้าง และเรื่องราวเหล่านั้นส่งผลอย่างไรกับเรา เรามีความสุขแค่ไหนในรอบปีที่ผ่านมา หากสิ่งไหนไม่ดีหรือส่งผลกระทบทำให้เรารู้สึกเป็นทุกข์ แล้วเราผ่านพ้นเหตุการณ์นั้นมาได้อย่างไร เหตุการณ์นั้นได้สอนหรือเป็นบทเรียนอย่างไรกับเราบ้าง ที่สำคัญ อย่าลืมชื่นชมและให้กำลังใจตัวเองกับความสำเร็จที่ทำได้และอุปสรรคที่ผ่านมาได้

ผม วินัย นารีผล ขอฝาก “ภูมิคุ้มกันทางใจด้วย RQ” ให้กับวัยรุ่นวัยเรียนทุกคน
กับการมีสติพร้อมเผชิญทุกสิ่งทุกอย่างที่เข้ามาในชีวิต
กับความมุ่งมั่น และกำลังใจให้ตัวเอง
กับการฝึกคิดทางบวก มองทุกเรื่องอย่างรอบด้าน
ขอเป็นกำลังใจให้น้องๆ ทุกคนครับ

ภาพประกอบจาก https://pixabay.com/th/