บทที่ 3 จุตูปปาตญาณ

ครั้งล่วงเข้าเวลามัชฌิมยามในราตรีแห่งการตรัสรู้ ด้วยเหตุปัจจัยที่ว่า “เพราะมีสิ่งนี้จึงทำให้เกิดสิ่งนี้” ของ “สิทธัตถะ” ที่จะทำให้ท่านได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าอีกเช่นกัน จึงทำให้เกิดภาวะการลากจูงให้ “สิทธัตถะ” เข้าไปรับรู้ถึงเรื่องราวการจุติและเกิดของสัตว์ทั้งหลาย ทำให้ท่านเห็นสัตว์ทั้งหลายกำลังตายและเกิดในภพภูมิต่างๆตามผลแห่งกรรม

ซึ่งเป็นการรับรู้ว่าบรรดาสรรพสัตว์ทั้งหลายต่างได้ยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ทั้ง 5 ของตน แล้วต่างก็ได้กระทำกรรมในแต่ละภพแต่ละชาติ และกรรมนั้นได้ส่งผลให้สัตว์ทั้งหลายต้องตายและไปเกิดในภพภูมิต่างๆไม่ว่าจะเป็น สวรรค์ โลกมนุษย์ และภูมิสัตว์นรก อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
การเข้าไปรับรู้ตรงนี้ทำให้ “สิทธัตถะ” ได้มีความรู้เกี่ยวกับระบบกรรมวิสัยของมวลหมู่สรรพสัตว์ที่มีความเกี่ยวโยงกันเป็นกลุ่มๆต่อกันในแต่ละส่วน ซึ่งมีรายละเอียดเนื้อหาทางกรรมแตกต่างกันไปและมันยุ่งเหยิงซับซ้อนเหมือนหญ้าปล้องที่พันกัน