สมเด็จพุฒาจารย์ (โต) แห่งวัดระฆังนั้น.. 
ท่านเป็นคนสมัยรัชกาลที่ ๑ 
หากแต่มีกิตติศัพท์เลื่องลือจนถึงปัจจุบัน 
แต่ส่วนมากเวลานึกถึงท่าน 
ผู้คนมักมองไปในแง่...อิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์..หรือ..พระเครื่อง.. 
ทั้ง ๆ ที่คุณธรรมของพระองค์ท่าน.. 
มีอยู่อเนกประการ ที่สมควรน้อมนำไปประพฤติปฏิบัติ 
คุณธรรมของท่านประการหนึ่งได้แก่... “ความเมตตา”.... 
ไม่เฉพาะต่อผู้คน ..หากยังเผื่อแผ่ไปถึงสัตว์เล็กสัตว์น้อย..ด้วย 
 

มีเรื่องเล่าว่า... 
คราวหนึ่งเขานิมนต์สมเด็จโต..ไปในงานบ้านแห่งหนึ่ง 
ที่จังหวัดสุพรรณบุรี 
ท่านได้ไปโดยทางเรือ.. 
ครั้นเรือจะเข้าทางอ้อม..ท่านได้ขึ้นบกลัดทุ่งนาไป 
ด้วยหมายจะให้ถึงเร็ว... 
ท่านจึงปล่อยให้ศิษย์แจวเรือไปตามลำพัง... 
ระหว่างทาง..ท่านได้พบนกกระสาตัวหนึ่ง...ติดแร้วอยู่.. 
จึงแก้บ่วงปล่อยนกนั้นไป.. 
แล้วท่านเอาเท้าของท่านสอดเข้าไปในบ่วงแทน 

เมื่อศิษย์แจวเรือถึงบ้านงาน... 
ไต่ถามได้ความว่า...ท่านขึ้นบกเดินมาก่อนนานแล้ว... 
เจ้าภาพจึงได้ให้คนออกติดตามสืบหา.. 
ไปพบท่านติดแร้วอยู่... 
พอจะเข้าไปแก้บ่วง...ท่านร้องห้ามว่า... 

“อย่า...อย่า...อย่าเพิ่งแก้... 
เพราะเรายังมีโทษอยู่.. 
ต้องให้เจ้าของแร้วเขาอนุญาตให้ก่อนจ้ะ..” 

ครั้นท่านได้รับอนุญาตแล้ว.. 
จึงบอกให้เจ้าของแร้วกรวดน้ำ.. 
แล้วท่านได้กล่าวคำอนุโมทนา..ยถา..สัพพี.. 
เสร็จแล้ว..ท่านจึงได้เดินทางต่อไปยังบ้านงาน... 

สมเด็จ..น้อย..  

ที่มา : ลำธารริมลานธรรม...พระไพศาล วิสาโล...