การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ใช้กฎของเมนเดลในการศึกษา โดยมียีน โครโมโซม เป็นลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่ถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไป โดยลักษณะที่ปรากฏแบ่งออกเป็น ลักษณะเด่น ลักษณะด้อย พันธุ์แท้ และพันทาง

ลักษณะทางพันธุกรรม เป็นลักษณะทุกชนิดของสิ่งมีชีวิตที่ถ่ายทอดจากพ่อแม่สู่ลูก และถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไปยังอีกรุ่นหนึ่งเรื่อย ๆ ไป เช่น สีผม ลักษณะของเส้นผม และสีผิว เป็นต้น ลักษณะต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตจะถูกควบคุมโดยหน่วยพันธุกรรม หรือยีน 

หน่วยพันธุกรรมหรือยีน เป็นหน่วยที่ควบคุมลักษณะต่าง ๆ ในสิ่งมีชีวิต เช่น ความสูง ลักษณะผม ยีนหรือหน่วยพันธุกรรมจะอยู่เป็นคู่ ๆ อยู่บนโครโมโซมภายในนิวเคลียสของทุก ๆ เซลล์ และถ่ายทอดไปยังลูกหลานทางเซลล์สืบพันธุ์ของพ่อแม่คนละครึ่ง 

โครโมโซมในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในนิวเคลียสของเซลล์ เป็นโครงสร้างมีลักษณะเป็นเส้นยาว ๆ เล็กๆ ขดไปมา เรียกว่า โครมาทิน เมื่อเซลล์โครมาทินขดแน่นมากขึ้นและหดสั้นลง จะมีลักษณะเป็นแท่ง เรียกว่า โครโมโซม

ลักษณะทางพันธุกรรม แบ่งออกเป็น

1. ลักษณะเด่น เป็นลักษณะที่ปรากฏออกมาได้บ่อยครั้ง เมื่ออยู่กับลักษณะด้อยจะข่มลักษณะด้อย เช่น ลักษณะสูงข่มลักษณะเตี้ย ลักษณะผมหยิกจะข่มลักษณะผมเหยียดตรง เป็นต้น

2. ลักษณะด้อย เป็นลักษณะที่แสดงออกมาน้อยครั้งหรือไม่แสดงออก เพราะถูกลักษณะเด่นข่มไว้ จะปรากฏออกมาได้เมื่อจับคู่กับลักษณะด้อยด้วยกัน เช่น ลักษณะเตี้ย หรือลักษณะผมเหยียดตรง

3. พันธุ์แท้ จะมีลักษณะเด่นหรือด้อยเพียงอย่างเดียวเท่านั้น มีคู่ยีนที่เหมือนกัน เช่น ในความสูงพันธุ์แท้จะมีคู่ยีน TT หรือ tt

4. พันทาง จะมีลักษณะเด่นหรือด้อยเพียงอย่างเดียวอยู่ด้วยกัน และปรากฏลักษณะที่เป็นลักษณะเด่นออกมา เช่น คู่ยีนที่เป็น Tt จะมีลักษณะสูง เพราะลักษณะเด่น T ข่มลักษณะด้อย t

เมนเดลตั้งกฎการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมไว้ดังนี้

- กฎแห่งการแยกลักษณะ กล่าวว่า ยีนแต่ละคู่ที่ควบคุมแต่ละลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต จะแยกตัวจากกันเป็นอิสระไปสู่เซลล์สืบพันธุ์แต่ละเซลล์

- กฎแห่งการรรวมกลุ่มอย่างอิสระ กล่าวว่า ในการสร้างเซลล์สืบพันธุ์จะมีการรวมกลุ่มของหน่วยควบคุมลักษณะทางพันธุกรรม (ยีนเดียวของทุกยีน) ซึ่งการรวมกลุ่มนี้เกิดขึ้นอย่างอิสระ ไม่เกี่ยวข้องกับลักษณะอื่น

เรียบเรียงโดย : ปิตุพร พิมพาเพชร